Άρθρο που δημοσιεύτηκε στο WWF, με τίτλο “Κατά μέτωπο νίκες για την προστασία του περιβάλλοντος”
Γράφουν: Θεοδότα Νάντσου, Γιώργος Χασιώτης και Ολιβιέ Βαρδακούλιας
Πέμπτη, 18 Απρίλιος 2019
Τις τελευταίες 10 ημέρες ενθουσιαστήκαμε βλέποντας την επίμονη και υπομονετική δουλειά μας να φέρνει σημαντικές νίκες για τη φύση.
Πρώτο μεγάλο μέτωπο: αυθαίρετοι οικισμοί σε δάση
Με μια ιστορικής σημασίας απόφασή της, η ολομέλεια του Συμβουλίου της Επικρατείας κατεδάφισε το νομικό εφεύρημα των οικιστικών πυκνώσεων, όπως εξωραϊστικά ονομάστηκαν οι αυθαίρετοι οικισμοί (και) σε δασική γη.
Συγκεκριμένα, με την απόφαση 685/2019 της Ολομέλειας του ΣτΕ «WWF Ελλάς κατά του Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας» κρίθηκε ως παράνομη και αντισυνταγματική η εξαίρεση από τους δασικούς χάρτες αυθαίρετων οικισμών που έχουν χτιστεί σε δασική γη και τους αποδόθηκε ο χαρακτηρισμός των οικιστικών πυκνώσεων. Ήταν φανερό σε όλους (εκτός ίσως από τον υπουργό περιβάλλοντος) ότι η κύρωση χαρτών που θα οριοθετήσουν επιτέλους τη δασική γη της Ελλάδας, αλλά θα έχουν ‘μωβ τρύπες’ εκεί όπου υπάρχουν παράνομοι οικισμοί, αποτελούσε μια ξεκάθαρη απόπειρα νομιμοποίησης σοβαρών παρανομιών που πληγώνουν ανεπανόρθωτα τον δασικό μας πλούτο.
Όπως χαρακτηριστικά σημειώνει η ιστορική απόφαση του ανώτατου δικαστηρίου της 5ης Απριλίου 2019, «το ζήτημα της αντιμετώπισης της αυθαίρετης δόμησης εντός δασικών εκτάσεων […] δεν μπορεί να συνιστά επιβράβευση της αυθαίρετης δόμησης εντός δασών και μεταχείριση όσων την επιχειρούν ευνοϊκότερη ακόμη και έναντι εκείνων που δόμησαν σε εκτάσεις κίτρινου περιγράμματος».
Από το 2011, οπότε και έχει ξεκινήσει το κύμα νομοθετικών τακτοποιήσεων αυθαιρέτων σε δάση και δασικές εκτάσεις, δεν έχουμε σταματήσει να υποστηρίζουμε ότι η ισχυρή πολιτική και κοινοβουλευτική στήριξη για αυστηρή εφαρμογή των νόμων για την πάταξη του περιβαλλοντικού εγκλήματος, μέσα από την ενεργοποίηση της Δικαιοσύνης και την είσπραξη αποτρεπτικά υψηλών προστίμων, αποτελεί τη μόνη ξεκάθαρη πολιτική προάσπισης του συμφέροντος της ελληνικής κοινωνίας και των επόμενων γενεών.
Δεύτερο μέτωπο: τακτοποίηση αυθαιρέτων σε ακτές
Καταφέραμε πολύ σημαντικές αλλαγές σε ένα αναπάντεχα επικίνδυνο για τις ακτές μας νομοσχέδιο του Υπουργείου Οικονομικών, το οποίο περιείχε πολλές διατάξεις για τον αιγιαλό, την παραλία, τα θαλάσσια νερά και τους βυθούς, τις όχθες ποταμών και λιμνών.
Οι πολύ κρυπτικά γραμμένες ρυθμίσεις για τις ακτές και τις θάλασσες κατατέθηκαν στη Βουλή στις 5 Απριλίου, απόγευμα Παρασκευής, χωρίς να έχει προηγηθεί καμία δημόσια διαβούλευση, ώστε με διαφάνεια όλοι να ξέρουμε τις θέσεις όλων. Μάλιστα, ο τίτλος του νομοσχεδίου δύσκολα θα μπορούσε να προϊδεάσει για το πραγματικό περιεχόμενό του: «I. Κύρωση της Συμφωνίας για την Ασιατική Τράπεζα Υποδομών και Επενδύσεων, II. Εναρμόνιση του Κώδικα Φ.Π.Α. με την Οδηγία (ΕΕ) 2016/1065, III. Ενσωμάτωση των σημείων 1, 2, 4 και 5 του άρθρου 2 και των άρθρων 4,6,7 και 8 της Οδηγίας 1164/2016, IV. Τροποποίηση του ν. 2971/2001 και άλλες διατάξεις.»
Ποιος θα μπορούσε να σκεφτεί πως ένα νομοσχέδιο κύρωσης συμφωνίας για μια διεθνή τράπεζα θα κρύβονταν 32 σελίδες με 20 άρθρα που αλλάζουν τους νόμους προστασίας της παράκτιας ζώνης της χώρας;
Στην ομάδα μας, χτύπησε συναγερμός για τις ακτές! Το ίδιο απόγευμα στείλαμε στην Υφυπουργό Οικονομικών Κατερίνα Παπανάτσιου επείγουσα επιστολή, στην οποία θέσαμε επιτακτικά το απαράδεκτο κάθε προσπάθειας τακτοποίησης παρανομιών στην ευαίσθητη παράκτια ζώνη. Μέσα σε εκείνο το σαββατοκύριακο ξεκινήσαμε κατεπειγόντως συλλογή υπογραφών σε δημόσια διαμαρτυρία. Τη Δευτέρα 8 Απριλίου στείλαμε έκτακτη παρέμβαση προς τους βουλευτές και παραδώσαμε τις πρώτες 3.600 υπογραφές στον Γενικό Γραμματέα Δημόσιας Περιουσίας (Υπουργείο Οικονομικών).
Στις 10 Απριλίου, προσκληθήκαμε και συμμετείχαμε σε ακρόαση φορέων από την αρμόδια Επιτροπή Οικονομικών Υποθέσεων της Βουλής. Η συζήτηση είχε ένταση μεν, κατέδειξε όμως καθαρά τον προβληματικό χαρακτήρα πολλών διατάξεων, στις οποίες ζητήσαμε αλλαγές. Δείτε τη συζήτηση στη Βουλή και τις τοποθετήσεις μας εδώ.
Αμέσως μετά τη συνεδρίαση της επιτροπής, συναντηθήκαμε με την υφυπουργό και συζητήσαμε συγκεκριμένες σημαντικές αλλαγές που θα έπρεπε να γίνουν, ώστε το νομοσχέδιο να ξεκινήσει μια σωστή κατεύθυνση προστασίας της παραθαλάσσιας και παρυδάτιας ζώνης, χωρίς να ανοίγει κεφάλαιο τακτοποίησης παλιών και ενθάρρυνσης νέων παρανομιών.
Με χαρά είδαμε πως τα περισσότερα, τα πιο κρίσιμα από τα σημεία που ζητήσαμε κατατέθηκαν στις 15 Απριλίου από την υπουργό στην Ολομέλεια της Βουλής ως νομοτεχνικές βελτιώσεις. Ο νέος ψηφισμένος νόμος περιορίζει σημαντικά την τακτοποίηση αυθαιρεσιών στις ακτές, ενώ περιέχει και μερικές πραγματικά θετικές διατάξεις.
Αυτή η νίκη δεν θα ήταν σωστό να πιστωθεί μόνο σε εμάς, αλλά σίγουρα και στις άλλες περιβαλλοντικές οργανώσεις που συνυπέγραψαν κοινή επιστολή προς την υφυπουργό και τον πρωθυπουργό, και βέβαια στους 13.000 περιβαλλοντικά ανήσυχους ανθρώπους που υπέγραψαν την ανοιχτή διαμαρτυρία.
Τρίτο μέτωπο: ζωντανή οικονομία και απελευθέρωση από τον άνθρακα
Μια από τις πιο ήρεμες, αλλά πολύ σημαντικές επιτυχίες μας ήταν η συμβολή μας στην καλύτερη νομοθέτηση για την Ελληνική Αναπτυξιακή Τράπεζα (ΕΑΤ) και τις στρατηγικές επενδύσεις. Με χαρά υποδεχθήκαμε την υιοθέτηση πολλών από τα σχόλια που υποβάλαμε το νομοσχέδιο αυτό που ψηφίστηκε σήμερα 17 Απριλίου 2019 δόθηκε σε ανοιχτή δημόσια διαβούλευση, γεγονός που πάντα επιτρέπει την υποβολή σχολίων και την ευρεία και διαφανή κοινωνική συμμετοχή στη διαμόρφωσή του. Ως WWF Ελλάς υποβάλαμε σχόλια (διαθέσιμα εδώ), τόσο στη διαβούλευση, όσο και κατά την ακρόαση φορέων από την κοινοβουλευτική Διαρκή Επιτροπή Παραγωγής και Εμπορίου Πολλά από τα σχόλιά μας υιοθετήθηκαν, γεγονός το οποίο αποτυπώνεται και στη σχετική συνοδευτική έκθεση που κατέθεσε στη Βουλή το Υπουργείο Οικονομίας και Ανάπτυξης.
Το νομοσχέδιο που ψηφίστηκε την 17η Απριλίου 2019: Κάνει ένα σημαντικό πρώτο βήμα για την αύξηση των επενδύσεων σε δραστηριότητες, υποδομές και επιχειρήσεις που συμβάλλουν, τόσο στην ενεργειακή μετάβαση, όσο και σε μια οικονομία χαμηλού οικολογικού αποτυπώματος δίνει σαφή έμφαση στην ενίσχυση προς επενδυτές που διακρίνονται στην «πράσινη οικονομία, και την οικονομία χαμηλού ενεργειακού και περιβαλλοντικού αποτυπώματος». Ταυτόχρονα, στην απόφαση χαρακτηρισμού μιας επένδυσης ως στρατηγικής, τα κριτήρια αξιολόγησης θα περιλαμβάνουν «την προστασία του περιβάλλοντος και την εξοικονόμηση ενέργειας, με στόχο την επίτευξη χαμηλού περιβαλλοντικού αποτυπώματος και την υιοθέτηση πρακτικών κυκλικής οικονομίας».
Ελπίζουμε πως αυτός ο νόμος θα καταφέρει να προσελκύσει εκείνες τις πραγματικά υγιείς, καινοτόμες και περιβαλλοντικά επωφελείς οικονομικές δραστηριότητες που η Ελλάδα έχει τόσο μεγάλη ανάγκη, αφήνοντας στο περιθώριο τις ξεπερασμένες και ρυπογόνες, όπως οι επενδύσεις σε ορυκτά καύσιμα. Κάτι που επίσης θα θέλαμε να πετύχουμε είναι να μπει όριο στις επιδοτήσεις επενδυτικών σχεδίων μέσα σε περιοχές Natura, ειδικά καθώς υπάρχουν ήδη παραδείγματα περιοχών όπου αναπτύσσονται πχ νέοι τουριστικοί οικισμοί χωρίς δέουσα εκτίμηση της συνολικής επιβάρυνσης των οικοσυστημάτων αυτών των ευαίσθητων περιοχών. Σε αυτό ειδικά το μέτωπο των μεγάλων οικοδομικών και εξορυκτικών σχεδίων μέσα σε προστατευόμενες περιοχές, ο αγώνας συνεχίζεται.
Δύσκολες μάχες
Όσο εύκολες κι αν φαίνονται οι μαζικές κινητοποιήσεις που στηρίζουμε απέναντι σε περιβαλλοντικά επώδυνα νομοσχέδια, τόσο στην πραγματικότητα δύσκολες και αγωνιώδεις είναι. Κάθε μας παρέμβαση κρύβει από πίσω της πολύ προσεκτική και λεπτεπίλεπτη δουλειά διεπιστημονικής τεκμηρίωσης. Κάθε φορά λοιπόν που ένας διαδικτυωμένος πολίτης ή μια αναγνώστρια εφημερίδας θα δει κάποια ανακοίνωση ή ένα ποστ μας, μπορεί εύκολα να διαπιστώσει ότι όλη μας η δημόσια επικοινωνία θεμελιώνεται σε πολύ προσεκτική και εμπεριστατωμένη ανάλυση.
Η μεγαλύτερη πρόκληση είναι αυτές οι μαζικές κινητοποιήσεις για τη θεσμική θωράκιση των περιβαλλοντικών αγαθών και την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης να χτίζουν το μέλλον για τη ζωτικής αξίας περιβαλλοντική δημοκρατία που τόσο λείπει.
Οι νόμοι δεν είναι μία ασήμαντη λεπτομέρεια στον αγώνα για προστασία της φύσης και του κλίματος. Οι νόμοι δίνουν το πλαίσιο και τα όρια της ανθρώπινης δραστηριότητας πάνω στον πλανήτη. Οι μάχες για αποτελεσματική νομοθεσία και ασφάλεια περιβαλλοντικού δικαίου δεν τελειώνουν εδώ: η εφαρμογή ακόμα και των καλύτερων νόμων είναι μία πρόκληση που αναδεικνύει κενά, παραλείψεις και νέα προβλήματα. Σε αυτή την συνεχή πορεία, η συμμετοχή όλων μας είναι πιο απαραίτητη από ποτέ.
